Matzevah 1

Kadya Molodowsky 

וואן ס׳איז מיר קאלט אין וועג פארטאָג,

און כ׳שעם זיך מיט מיין גרין געזיכט אַריינפאָרן צו זיך אין שטאָט,

אן אויג איז טאָמער וואך שוין אויפן וועג, 

און וועט מיין עלנדקייט דערזען 

און וועלן אויסמעסטן מיין אומגליק, 

אָט דעמאָלט ווייס איך מיט מיין גאַנצן בּיסל בּלוט,

אַז ס׳איז מיין מאַמע טויט,

און ס׳איז ניטאָ שוין מער איר ווארים בּעט 

א גרייטע צוטוליען?(?) מיין ליידיק לעבן.

און זאָל איך אפשר דורכפאָרן בּא זיך לעם שטובּ, 

ניט אָפּשטעלן דעם וואָגן 

און לאָזן פירן זיך צום פעלד,

און דאָרט בּיים שטילן בּערגל ערד, 

אַליין זיך גאָר פאר א מצבה שטעלן? 

און ס׳וועלן מיין ליפּן שטיל און ווייטאָקדיק זיך קרימען 

״מאַמינקע, מאַמינקע מיינע״ 

When I’m cold on the road at dawn,

And I’m ashamed with my green face pulling into the city,

An eye is maybe already alert on the road 

And my loneliness will be seen 

And my unhappiness will be measured out 

Suddenly, just then, I know with all my little blood

That my mother has died 

And already there’s nothing more of her bed’s warmth

available to cuddle my empty life 

Maybe I should go pass by the house 

Don’t stop the coach

Lets drive to the field

And there by a quiet little mound of soil 

A gravestone standing by itself all alone?

My lips will be still and painfully frown

“Maminke, my maminke”

Matzevah 2

 

איז וואו זאָל איך נאָך לויפן וואו,

מיין פּנים טראָגן ווי אַ בּלייכן פלעק

און טונקלקייט פון שרעקעדיקע נעכט?

קיין ארגענטינע?? א קאנאדע? 

און איינשלינגען א רייע ליידיקע און שאָטנדיקע טעג 

אין ערגעץ אויף א פרעמדער ערד? 

און לאָזן דאָס קליינע שטעטעלע מיט 

לעצטן בּיסל אייגן בּלוט 

אויף גאָטס בּאַראָט.

אַ הפקרדיקע שאָף צווישן דערפער? 

און הערן אין חלומות פון די נעכט 

ווי מאַמעס וויינען אויף די גאַניקעס 

נאָך טעכטער און נאָך זין 

און אומרואיקער פרעמד אַוועק

און ווילן ניט צוריק גיין אין די פּוסטע הויזער 

און נעפּלדיק וועט חלומען מיין האַרץ,

ווי אונזער גאַניק שווייגט פארוויסט,

נאָר ערגעץ אין אַ ווינקל שטובּ

דער טאַטע עלנט אויף אַ בּעטל ליגט 

מיט פּנים אויפגעקנייטשטער הויט 

פאר צער פון קינדער? 

איז וואו זאָל איך נאָך לויפן וואו,

מיין פּנים טראָגן ווי אַ בּלייכן פלעק

אין טונקלקייט פון שרעקעדיקע נעכט?

Is there somewhere I should just run to, 

my face swimming like a pale blot

in the gloom of the frightening night?

To Argentina? To Canada?? 

To choke down an empty and shadowed day 

somewhere on a foreign soil?

To leave the small shtetls with 

the last of my very own blood 

over to God’s mercy?

A sheep frolicking between villages?

Hear in dreams in the nights

how mamas cry on the porches 

after their daughters and sons 

and far off roamers 

They will not run back to the empty homes 

Dreams in my heart will be foggy,

Like our porches silenced and emptied

Just somewhere in the corner of a house 

dad lies alone on a bed

wrinkles of his face puckered up

in grief for his children? 

Is there somewhere I should just run to, 

my face swimming like a pale blot

in the gloom of the frightening night?

Matzevah 3

אין אונזער גאָרטן שטייען אויס די פרוכטן,

אַלע יאָר בּיז הערבּסט בּיז שפּעטן,

קנייטשן איין זיך עפּל, ווי אַלטע פּנימער

שאָקלען זיך,

בּיז דער ווינט יאָגט זיי ארונטער,

שלאָגן זיי ווי גרויסער האָגל אין די שויבּן. 

און ווען איך ליג פאַרטאָג

לעם די נישט אויפגעבּעטע בּעטן פון מיינע שוועסטער,

וואָס האָבּן אויסגעוואַנדערט, 

הער איך מנחות קראָען לאָזן זיך צום גראָז אַרונטער,

גיבּ איך רעשיק אן עפן אויף דעם פענסטער,

זאָל די וויסטקייט הערן,

ס׳וואוינט נאָך עמיץ דאָ,

גיבּן פויגלען זיך אַ הויבּ מיט אַ געשריי

און דער טאַטע פון דעם פערטן צימער,

הוי(?),ווער איז דאָרט? 

רופן מיר זיך איבּער אין דער ליידיקייט מיט ווידערקולות(?)

In our garden the fruit stand out, 

Every year as late as autumn,

One apple wrinkles up, like an old face, 

Wobbling, 

With the wind harrying them about,

Beating them like hail on the windows.

And when I lie down at dawn 

Staying in the uncushioned bed of my sisters

who have wandered away errant, 

I hear flocks of crows alighting to grass underfoot.

I give a raucous opening on the windows 

Let the bleakness be heard

Someone lives in here still

The birds lift up with a cry

And father from the fourth room,

Hoy, who’s there?

It runs to me through the emptiness with echoing voices 

Matzevah 4

און ווען איך קום אַמאָל אַהיים צופאָרן 

שטעלן שכנות זיך אַרום אַ רעדל ארום מיר,

און וועגן ווי אלטע וואָג-שאָל מיט די קעפּ,

און האָבן נישט פון וועמען ברענגען מיר א גרוס,

און איך שווייג אויך אנקעגן זיי.

דריי איך זיך זערנאָך ארום אין מאַרק

ווי אַ פארבּלאָנרזשעט שאָף 

א טאָג צי צוויי,

דערנאָך פארצי איך א וואואַלקע ארום הוט 

און ס׳פירט פארטאָג מיך וויגנדיק אַוועק אַ צופעליקע פור,  

דער טאַטע בּלייבּט ווי איינגעפלאַנצט לעם גאַניק שטיין. 

און ס׳לייגט זיך אויס אַ גרויער טוי אויף זיינע האָר.

When I come traveling ahome 

Neighbors stand in a circle all around me, 

Weighing me like old balance scales in their heads,

And there’s not one who can bring me a greeting 

I clam up against them 

I twist and spin around in the market 

Like a lost lamb

A day or two,

Then I pull a veil around my hat 

Dawn brings to me an incidental coach, swinging away 

Dad remains like a stone implanted in the porch 

And a grey dew lies through his hair.

Matzevah 5

אָ גרוי לאַנד מיט וואָלקנס אייבּיקע אויף הימל פעלדער,

בּא דיר אין פלאַכן שויס פון בּרוינעם זאַמד,

האָבּ איך געריסן קינדווייז בּיים היימיש פּלויט 

די דאַרע קריגעלעך פון דאָרן.

און אויף אַ דינעם פאָדים קרענצעלעך געניזשעט, 

פון ווילדע ארבּעסן 

וואָס וואקסן חושכדיק בּא דר׳ערד

אָ גרוי לאַנד מיט טעמפּע קלאַנגען פון די טונקעלע ערלים,

בּא דיר אויף האַרטן פעלד 

לעם גריבּלדיקע וועגן 

האָבּ איך געזאַפּט, געזאַפּט און זיך געהויבּן,

אָט ווי א וואסער-בּלאט

וואָס ציט זיך, ציט זיך, ציט זיך בּיז אַרויף 

ארויס פון זומפּיק מוטער-שויס אַרויס.

צו הוילער וועלט, 

צו נאקעטער זון,

צום ווייטן בּלויז,

האָבּן זיך היימישע וויקעלעך נאָך מיר געצויגן,

די פיסלעך פון אַ האָז וואָס בּלאָנזדשעט צווישן קאָרן,

די צווייגלעך פון אן אלטן בּוים פון אן עקרה,

די זטיעזשקע אויף זי פלאכע גיישע פעלדער,

און אונזער הימל דער פארגרויטער און פארגעלטער.

אָ גרוי לאַנד, ווען ס׳האָט מיך הייס געפאַבּט די דרום זון 

מיט חנ׳עוודיקע פארבּן,

און ווען מיין האַלז איז בּרוין געווען ווי ליטע ערד - 

האָבּ איך געהערט 

דעם כליפּעדיקן ווינט, וואָס וויגט זיך אויף א שפּיץ 

פון דיינע ווערבּן.

אָ גרוי לאַנד! 

אין קרומען פירעק צווישן צוויי הכנעה׳דיקע דערפלעך.

ווען נידעריק נעבּן זיי פלעגט דורכשנירלען דער בּאַן,

(Need to finish transcription)

Oh gray land, cloudless sky land 

You’re here in a plain bosom of brown sand 

I was torn as a kid by the old familiar fence 

The dry pitcher of thorns (?)

And on a slim thread strung into a wreath,

wild peas 

that grow in khoshech on the earth.

Oh gray land with dull chattering from the gloomy gentiles 

You’re here on hard soil

By bumpy roads 

I drank, I drank and I lifted 

Like a waterleaf 

That reaches, reaches, until it’s up, 

Away from marshy mother’s bosom away 

To bare earth, 

To naked sun, 

To distant void, 

Familiar swaddled ones toddled after me

The footsies of a rabbit that strayed in the rye

The branchlets of an old barren tree

The bypath on the flat fields (?)

And our grayed and yellowed sky.

Oh gray land, when the southerly sun has painted me with lovely colors,

and when my neck is brown like Lithuanian clay - 

I have heard 

the sobbing wind that sweeps to a climax 

from your willows.

Oh gray land!

In crooked squares between two humble hamlets 

Where the railroad used to run through not far behind 

Its approaching cry was loved, was loved (?) 

I used to wait shivering 

Which came on from there, 

Which went out somewhere  

And now, when my bones are already stiff 

And I’ve already spent a spring in every land 

To brown flats

in a low lap, 

I walk on through 

I shrug off the pollen from my clothes